Ο Γιόχαν Νέεσκενς, ο άνθρωπος που άνοιξε το σκορ στον τελικό του Μουντιάλ 1974, «υπασπιστής» του Κρόιφ και ένας από τους κορυφαίους μέσους όλων των εποχών, πέρασε μια για πάντα στην αιωνιότητα...

Οι Γερμανοί, δεν είχαν προλάβει καν να ακουμπήσουν την μπάλα, όταν βρέθηκαν πίσω στο σκορ.

Κυριακή, 7 Ιουλίου 1974, Ολυμπιακό Στάδιο Μονάχου. Ο τελικός του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ανάμεσα στη γηπεδούχο Δ. Γερμανία και την Ολλανδία, έχει μόλις ξεκινήσει. Οι «οράνιε», έχουν το εναρκτήριο λάκτισμα και μπαίνουν κατ’ ευθείαν σε λειτουργία…oλοκληρωτικού ποδοσφαίρου, εξαφανίζοντας την μπάλα από τους αντιπάλους. Μετά από 16 πάσες, χωρίς καν οι Γερμανοί να αγγίξουν το τόπι, ο κορυφαίος παίκτης της Ολλανδίας – ίσως και του κόσμου -, Γιόχαν Κρόιφ, ξεκινά μία από τις χαρακτηριστικές επελάσεις του  προς την αντίπαλη εστία. Αφήνει πίσω του τον Μπέρτι Φογκτς σα να μην υπάρχει και μπαίνει στην περιοχή. Ο Ούλι Χένες, δεν έχει άλλο τρόπο να τον σταματήσει. Τον ανατρέπει και ο Άγγλος διαιτητής, Τζακ Τέιλορ, καταλογίζει το πρώτο πέναλτι στην ιστορία των τελικών Μουντιάλ, μετά από μόλις 56 δευτερόλεπτα! Οι Γερμανοί, διαμαρτύρονται ότι το μαρκάρισμα ήταν εκτός περιοχής, αλλά η απόφαση είχε ήδη ληφθεί, δεκαετίες πριν την εποχή του VAR…

Δεν επρόκειτο όμως να το εκτελέσει ο Κρόιφ, αλλά ένας συνονόματός του. Ο Γιόχαν Νέεσκενς, ο ξανθομάλλης μέσος με τις μακριές φαβορίτες, πήρε λίγα μέτρα φόρα και σούταρε δυνατά με το δεξί, προς το κέντρο της εστίας. Ένα μικρό …σύννεφο από ασβέστη, σηκώθηκε την ώρα που το πόδι του, ήρθε σε επαφή με την μπάλα. Ο τερματοφύλακας της Γερμανίας, Ζεπ Μάιερ, βούτηξε στη δεξιά του γωνία και η μπάλα κατέληξε στα δίχτυα. Το πιο γρήγορο γκολ την ιστορία των τελικών Μουντιάλ, ήταν γεγονός…

johan neeskens dead at 73
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Από δεξί μπακ σε box-to-box

Ο Νέεσκενς –Νέισκενς τον προφέρουν οι Ολλανδοί -, θα έκλεινε σε δύο μήνες τα 23 του τον Ιούλιο του 1974. Γεννημένος το 1951, στο Χέιμστεντε, μία μικρή πόλη της Δυτικής Ολλανδίας, είχε δείξει από μικρός έφεση στα σπορ. Η πρώτη του αγάπη ήταν το μπέιζμπολ, αλλά γρήγορα το γύρισε στο ποδόσφαιρο και ξεκίνησε την καριέρα του στη δεύτερη κατηγορία, με την τοπική Ράσινγκ Χέιμστεντε.

Εκεί τον εντόπισε ο μεγάλος Ρίνους Μίχελς, τότε προπονητής του Άγιαξ και μετέπειτα και της Εθνικής. Ο Νέεσκενς, έκανε ντεμπούτο με τον «Αίαντα» το 1970, ως δεξιός μπακ, θέση στην οποία αγωνίστηκε μέχρι και τον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών του 1971, στο «Γουέμπλεϊ» κόντρα στον Παναθηναϊκό.

Από την επόμενη σεζόν, ο Μίχελς τον καθιέρωσε στη μεσαία γραμμή, για να εκμεταλλευτεί την απαράμιλλη τεχνική του, σε συνδυασμό με την αντοχή, την «ατσάλινη» νοοτροπία, αλλά και το δυνατό του σουτ. «Ήταν σαν να είχες δύο μέσους σε έναν μέσα στο γήπεδο», συνήθιζε να λέει γι’ αυτόν ο παλιός συμπαίκτης του και έτερος θρύλος του Άγιαξ, Σιάακ Σβαρτ.

Ο προπονητής της Μπάγερν στα 70’s, Στέβαν Κόβατς, τον αποθέωνε: «Αν με έστελναν στα βάθη της Αφρικής για αποστολή κομάντο, θα έπαιρνα μαζί μου τον Νέεσκενς». Ο Ολλανδός, ήταν πάντα έτοιμος για «ζωγραφίσει», αλλά και να πολεμήσει μέσα στο γήπεδο. Οι μονομαχίες του στα Μουντιάλ με τους σκληρούς Ουρουγουανούς, Αργεντίνους και Βραζιλιάνους, έχουν αφήσει εποχή. Ο Νέεσκενς, μάτωνε τη φανέλα. Κυριολεκτικά!

«Αν κάποιος με περνούσε μέσα στο γήπεδο, ένιωθα σαν να έπαιρνε μαζί του μέρος του μισθού μου», θα έλεγε ο ίδιος.

Μέσα στις καινοτομίες που εισήγαγε ο Μίχελς σε εκείνη την ομάδα – και οι οποίες είναι ζωντανές στο ποδόσφαιρο υψηλού επιπέδου ακόμη και σήμερα -, ο Νέεσκενς ήταν κομβικός, σε μία πρωτόλεια μορφή του «box-to-box» μέσου. Η ειδικότητά του ξανθομάλλη άσου, ήταν να πρεσάρει τον αντίπαλο στο κέντρο, να του κλέβει την μπάλα και να την δίνει στον Κρόιφ για να κάνει τα δικά του. Συνήθως το αντίπαλο «δεκάρι», γύριζε μέχρι τη δική του περιοχή για να γλιτώσει από το πρεσάρισμα. Αυτό ήταν το «σήμα» για τους συμπαίκτες του Νέεσκενς να συνεχίσουν να πρεσάρουν σαν…αγέλη λύκων, όσο πιο ψηλά γινόταν. Στις σπάνιες περιπτώσεις που οι αντίπαλοι κατάφερναν να αποφύγουν το πρέσινγκ, η αμυντική γραμμή του Άγιαξ, τους «έβγαζε» οφσάιντ.

Κάπως έτσι, ο Άγιαξ κατέκτησε τρία σερί Κύπελλα Πρωταθλητριών, πριν ο Κρόιφ μετακομίσει στην Μπαρτσελόνα το 1973.

ajax

Σε φιλικό κόντρα στον Ολυμπιακό στο «Γ. Καραϊσκάκης», 1ο 1973 με τον Άγιαξ, δεύτερος από αριστερά στην κάτω σειρά. Πηγή: Eurokinissi

Έναν χρόνο αργότερα, ακριβώς πριν από την έναρξη του Μουντιάλ 1974, ο Νέεσκενς συμφώνησε να ακολουθήσει τα βήματα του Κρόιφ στη Βαρκελώνη. Οι λόγοι ήταν οικονομικοί, Ο διεθνής άσος, είχε τότε μαζί με έναν φίλο του ένα καφέ στο Άμστερνταμ. Τότε, επιτρεπόταν το κάπνισμα σε εσωτερικούς χώρους και οι πελάτες, πετούσαν τις γόπες τους πάνω στο πανάκριβο χαλί! Μέσα σε μερικές εβδομάδες, ο Νέεσκενς χρεώθηκε, για την ανακαίνιση, το τεράστιο για την εποχή ποσό των 200.000 φιορινιών, την ώρα που για την κατάκτηση κάθε Κυπέλλου Πρωταθλητριών, λάμβανε μπόνους μόλις 25.000. Έτσι, αναγκάστηκε να ξενιτευτεί για να ξεχρεώσει.

Πριν καν φορέσει τη φανέλα των «μπλαουγκράνα», ο καταλανικός Τύπος πρόλαβε να τον χρίσει ως τον «Johan Segon». Τον δεύτερο Γιόχαν! Ήταν πιο εύκολο να τον αποκαλούν έτσι, παρά να προφέρουν το δύσκολο επώνυμό του.

Έμενε όμως μία…μικρή εκκρεμότητα, μέχρι τη μετακόμιση στην Καταλωνία. Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο του Άγιαξ, που είχε κατακτήσει την Ευρώπη σε επίπεδο συλλόγων, έπρεπε να επικρατήσει και σε αυτό των Εθνικών ομάδων, στο Παγκόσμιο Κύπελλο εκείνου του καλοκαιριού. Με τον Μίχελς στο τιμόνι και τη ραχοκοκαλιά του «Αίαντα» στον αγωνιστικό χώρο, οι «οράνιε» συνεπήραν αντιπάλους και παγκόσμιο κοινό, φτάνοντας μέχρι τον τελικό, όπου τους περίμενε η γηπεδούχος ομάδα του Φραντς Μπεκενμπάουερ.

johan neeskens dead at 73
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

Ο Νέεσκενς, πήρε τη θέση του στη μεσαία γραμμή δίπλα στους Βιμ Φαν Χάνεχεμ και Βιμ Γιάνσεν για τη σέντρα. Μόλις δύο λεπτά αργότερα, θα βρισκόταν απέναντι στον Γερμανό τερματοφύλακα, Ζεπ Μάιερ, με την ευκαιρία να ανοίξει το σκορ…

Η ιστορία ενός πέναλτι

Πώς όμως κατέληξε ο Νέεσκενς να εκτελέσει αυτό το πέναλτι; Και γιατί το εκτέλεσε με αυτή την «κανονιά», στο κέντρο της εστίας;

Μέχρι μερικούς μήνες πριν την έναρξη του Μουντιάλ, ο Νέεσκενς δεν ήταν ούτε καν ο δεύτερος εκτελεστής των πέναλτι στον Άγιαξ! Πρώτος ήταν ο σπεσιαλίστας, Τζέρι Μιούρεν και δεύτερος ο Πιτ Κάιζερ. Τον Μάρτιο του 1974 όμως, σε ένα κρίσιμο ματς με την Άλκμααρ για την Eredivisie, ο Μιούρεν, με το σκορ 0-0, είχε μία από τις σπάνιες αστοχίες του από τη «βούλα». Λίγο μετά, ο Άγιαξ κέρδισε και δεύτερο πέναλτι. Ο Μιούρεν, ήταν απρόθυμος να εκτελέσει, ο Κάιζερ ήταν εκτός λόγω τραυματισμού. Έτσι ο…κλήρος έπεσε στον Νέεσκενς, που εκτέλεσε στη γωνία και σκόραρε.

Ο Μίχελς, τον έχρισε αμέσως νο.1 εκτελεστή πέναλτι στην Εθνική Ολλανδίας. Ο Νέεσκενς, εκτέλεσε δύο στο ματς με τη Βουλγαρία για τους ομίλους, πετυχαίνοντας ισάριθμα γκολ.

Ο τότε 22χρονος, δεν είχε ποτέ πρόβλημα έλλειψης αυτοπεποίθησης στον αγωνιστικό χώρο. Ο βοηθός του Μίχελς, Μπόμπι Χάαρμς, τον χαρακτήριζε «πιλότο καμικάζι, στρατιώτη πρώτης γραμμής», υπογραμμίζοντας την ατσάλινη ψυχραιμία και μαχητικότητά του.

Όμως, ο τελικός του Μουντιάλ είναι άλλο πράγμα. Ειδικά όταν καλείσαι να εκτελέσεις πέναλτι στο δεύτερο λεπτό, χωρίς να έχεις καν μπει στον ρυθμό του παιχνιδιού, μπροστά σε 75.000 Γερμανούς που αποδοκίμαζαν. Ο Νέεσκενς, που σχεδόν πάντα εκτελούσε στη δεξιά γωνία του τερματοφύλακα, ξαφνικά κυριεύτηκε από άγχος και έκανε ακριβώς αυτό που αργότερα, στην καριέρα του ως προπονητής, θα συμβούλευε τους παίκτες του να μην κάνουν!

johan neeskens dead at 73
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

«Για να είμαι ειλικρινής, όταν κερδίσαμε πέναλτι στον τελικό, είχα αγχωθεί. Σχεδόν δεν είχα ακουμπήσει την μπάλα πριν, τα πόδια μου ήταν κρύα, οι Γερμανοί ούρλιαζαν εναντίον μου. Έτρεμα. Όταν αργότερα έγινα προπονητής, πάντα έλεγα στους παίκτες μου: ”Όταν εκτελείτε πέναλτι, αποφασίστε από πριν που θα σουτάρετε και τηρήστε το”. Πάντα το έκανα αυτό, εκτός από το μεγαλύτερο πέναλτι που εκτέλεσα! Την ώρα που έπαιρνα φόρα, σκέφτηκα ότι ο Μάιερ ήξερε σε ποια γωνία θα εκτελέσω, οπότε αποφάσισα να σουτάρω στην αντίθετη. Δεν είχα όμως χρόνο να τροποποιήσω τον βηματισμό μου, δεν βρήκα την μπάλα καλά. Ευτυχώς, ο Μάιερ βούτηξε εκεί που περίμενα και η μπάλα πήγε στο κέντρο της εστίας. Όταν μπήκε γκολ, την σούταρα δυνατά ξανά προς τα δίχτυα. Ήταν ένα συναίσθημα τεράστιας ανακούφισης», θα περιγράψει ο Νέεσκενς, τη στιγμή για την οποία θα μείνει για πάντα στην παγκόσμια ποδοσφαιρική ιστορία.

Δυστυχώς, γι΄αυτόν, αλλά και για τους Ολλανδούς, το εύστοχο πέναλτι του Νέεσκενς, δεν έφτανε για την κατάκτηση του τροπαίου. Λίγο αργότερα, ο Πάουλ Μπράιτνερ, με το δεύτερο πέναλτι του αγώνα, ισοφάρισε για τη Γερμανία, ενώ ο Γκερντ Μίλερ, έγραψε το τελικό 2-1 για τους γηπεδούχους.

Οι Ολλανδοί, ποτέ δεν θα ξεπερνούσαν το τραύμα της ήττας του 1974. Ο Νέεσκενς, χωρίς τον Κρόιφ δίπλα του αυτή τη φορά, θα έχανε δεύτερο σερί τελικό Μουντιάλ, το 1978, στα γήπεδα της Αργεντινής, ξανά από τη γηπεδούχο. Το 2010, η Ολλανδία έγινε η μόνη ομάδα με τρεις χαμένους τελικούς στη διοργάνωση, όταν ηττήθηκε με 1-0 από την Ισπανία, στη Ν. Αφρική.

Ωστόσο, η κληρονομιά του Total Voetbal εκείνης της φουρνιάς των Ολλανδών, είναι ζωντανή ακόμα και σήμερα στο ποδόσφαιρο.

«Eίναι αιώνιο κρίμα το ότι αυτή η ομάδα δεν κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο. Όμως, το πιο όμορφο ποδόσφαιρο δεν κερδίζει πάντα. Είναι όμως απίστευτο για μένα ότι οι φίλαθλοι, σε όλο τον κόσμο, μιλούν ακόμα για εκείνη την Εθνική Ολλανδίας, την ομάδα που έπαιξε το καλύτερο, το πιο όμορφο ποδόσφαιρο. Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο», θα έλεγε αργότερα ο Νέεσκενς, για την κορυφαία στιγμή της καριέρας του, που όμως δε συνοδεύτηκε από τρόπαιο.

Από τον Κρόιφ στον Μπεκενμπάουερ!

Μετά το Μουντιάλ 1974, ο Νέεσκενς βρήκε τον φίλο του, Κρόιφ, στην Μπαρτσελόνα, με την οποία αγωνίστηκε για πέντε χρόνια. Κατέκτησε μόνο ένα Κύπελλο Ισπανίας και ένα Κύπελλο Κυπελλούχων στο «Καμπ Νόου», αλλά ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στους φίλους της Μπάρτσα, ως ο «Δεύτερος Γιόχαν».

Το 1979, πέρασε τον Ατλαντικό για να αγωνιστεί στις ΗΠΑ, στη θρυλική ομάδα των Cosmos της Νέας Υόρκης. Εκεί, είχε ανάμεσα στους συμπαίκτες του τον θρυλικό Ιταλό στράικερ, Τζόρτζιο Κινάλια και τον Φραντς Μπεκενμπάουερ, αρχηγό της Γερμανίας στο Μουντιάλ του 1974!

Μετά από άλλη μία πενταετία εκεί, επέστρεψε για λίγο στην Ολλανδία με τη Χρόνινγκεν, πριν γυρίσει στις ΗΠΑ, για να παίξει σε Σάουθ Φλόριντα Σαν και Κάνσας Σίτι Κόμετς. Η καριέρα του, που είχε ξεκινήσει το 1968, τερματίστηκε τελικά το 1991, στην ελβετική Τσουγκ, σε ηλικία 40 ετών!

Με την Ολλανδία, ο Νέεσκενς, αγωνίστηκε 49 φορές από το 1970 έως το 1981, πετυχαίνοντας 17 γκολ. Τα πέντε από αυτά, ήταν στο Μουντιάλ ’74, όπου σκόραρε κόντρα σε Βουλγαρία, Ανατολική Γερμανία, Βραζιλία (ημιτελικά) και Δυτ. Γερμανία. Το γκολ του στον ημιτελικό με τη «σελεσάο», με το οποίο άνοιξε το σκορ, ήταν χαρακτηριστικό της «τηλεπαθητικής» συνεργασίας του με τον Κρόιφ.

Στο πλευρό των Χίντινκ και Ράικαρντ

Η Τσουγκ, ήταν και η πρώτη ομάδα που ανέλαβε προπονητικά ο Νέεσκενς, ενώ στη συνέχεια δούλεψε στην άσημη Στέφα και τη γερμανική Ζίνγκεν.

Από το 1995 έως το 2000, ήταν βοηθός ομοσπονδιακός στην Εθνική ομάδα, πρώτα με τον Χούους Χίντινγκ, στο Μουντιάλ του 1998 και στη συνέχεια υπό τον Φρανκ Ράικαρντ, στο Euro 2000 (φωτό).

soccer eur2000/dutch team
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

H τετραετία 2000-2004, τον βρήκε στην Ολλανδία, με τη Ναϊμέχεν, την οποία οδήγησε στην Ευρώπη έπειτα από δύο δεκαετίες. Ο Χίντινκ, τον κάλεσε ξανά, αυτή τη φορά στην Εθνική Αυστραλίας, με την οποία δούλεψε στο Μουντιάλ 2006, πριν εργαστεί ξανά με τον Φρανκ Ράικαρντ στην Μπαρτσελόνα (2006-08), ως αντικαταστάτης του μετέπειτα τεχνικού του Παναθηναϊκού, Χενκ Τεν Κάτε!   

fc barcerlona training
Με τους Ροναλντίνιο, Ανρί, Μέσι, Γκούντιονσεν, Τζαμπρότα και Τουρέ, σε προπόνηση της Mπαρτσελόνα το 2007. Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

Με τον Ράικαρντ, εργάστηκε ξανά ως βοηθός στη Γαλατάσαραϊ, το 2009-10, ενώ η τελευταία του δουλειά ως πρώτος προπονητής, ήταν το 2011-12, στη Μαμελόντι Σάνταουνς, της Ν. Αφρικής.

«Έφυγε» πάνω στη δουλειά!

Ο Νέεσκενς, ήταν πάντα ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων, σπάνια έδινε συνεντεύξεις και δεν επιζητούσε τα φώτα της δημοσιότητας, παρά τα θρυλικά του ποδοσφαιρικά κατορθώματα, που του χάρισαν μία θέση στη λίστα της ΦΙΦΑ με τους 125 κορυφαίους ποδοσφαιριστές εν ζωή, το 2004. Δεν είχε καλές σχέσεις με τον ολλανδικό Τύπο, από την εποχή που ήταν στους Cosmos, καθώς τότε είχαν κυκλοφορήσει φήμες ότι είχε καταστραφεί και ότι είχε μπλέξει με αλκοόλ και ναρκωτικά.

«Έκανα προπόνηση σαν τρελός και ο Τύπος με περιέγραφε σαν ναυάγιο. Αυτός ο πόνος δε θα φύγει ποτέ», σχολίαζε.

Ο θάνατος του Κρόιφ, το 2016 και του Πιτ Κάιζερ, ένα χρόνο αργότερα, τον σόκαραν, αλλά έμεινε σιωπηλός: «Ποτέ δεν κάθισα δίπλα στο τηλέφωνό μου, περιμένοντας να με πάρουν για να δώσω συνεντεύξεις. Δεν είχα καμία όρεξη γι’ αυτό».

Παντρεύτηκε δύο φορές και ήταν πατέρας τεσσάρων παιδιών, ενώ είχε και δύο εγγόνια. Τα τελευταία χρόνια, είχε ως βάση την Ελβετία, αλλά ταξίδευε σε όλο τον κόσμο, για διάφορα πρότζεκτ σε συνεργασία με την ολλανδική ομοσπονδία ποδοσφαίρου. Ένα από αυτά, ονόματι WorldCoaches, τον βρήκε στην Αλγερία τις τελευταίες μέρες.

Εκεί άφησε ξαφνικά την τελευταία του πνοή στα 73 του, στις 6 Οκτωβρίου 2024.

Ημέρα Κυριακή, όπως εκείνη του Ιουλίου του 1974, στο Μόναχο, που σημάδεψε την καριέρα του και εξασφάλισε την παρουσία του για πάντα στην ποδοσφαιρική αιωνιότητα…

uefa nations league trainings and press conferences the netherlands
Eνός λεπτού σιγή, στην προπόνηση της Ολλανδίας, στη μνήμη του Νέεσκενς. Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

TAGS
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟAjax - ΠοδόσφαιροBarcelona - ΠοδόσφαιροNetherlands - Ποδόσφαιρο